Wielka depresja

Skończyłem właśnie czytanie pewnej niesłychanie ciekawej książki.

Jest to pamiętnik prawnika, pisany w latach 1931-41. Autor, Benjamin Roth, prowadzi swoją kancelarię w Youngstown i próbuje zrozumieć otaczającą go rzeczywistość ekonomiczną.

Nie jest to porywająca historia, ale niektóre wpisy równie dobrze mogłyby powstać w dniu dzisiejszym. Kilka razy łapałem się na tym, że musiałem sobie „na siłę przypomnieć”, że wpisy pochodzą sprzed 80-ciu lat.

Szczególnie ciekawa wydaje mi się obserwacja zmian w jego postawie, w miarę postępowania kryzysu. Zmienia się nie tylko jego filozofia inwestycyjna, podejście do ryzyka ale i sposób myślenia o pracy i o rodzinie.

Pomimo, że od czasu wielkiej depresji upłynęło wiele lat, napisano wiele rozpraw naukowych i tysiące ekonomistów próbuje znaleźć odpowiedzi na pytania fascynujące Rotha, nadal nie wiemy jaka dźwignia finansowa jest najbardziej optymalna – ile długu można bezpiecznie zaakceptować i w którym momencie przekraczamy bezpieczną miarę. Dowodem na to niech będą choćby banki islandzkie, czy teraz irlandzkie. Podobnie rzecz ma się z innymi obszarami zainteresowań autora:

• Gdzie leży granica interwencjonizmu państwa?
• Kiedy akcje są niedowartościowane, a kiedy przewartościowane?
• Dlaczego gospodarki nie mogą się stale rozwijać bez popadania w fazy okresowych kryzysów?

Książka pisana jest przez przedstawiciela klasy średniej. Jest przez to unikalna, ponieważ większość literatury o tym okresie koncentruje się albo na robotnikach, związkach zawodowych, ludziach pozbawionych pracy i ledwie wiążących koniec z końcem, albo na amerykańskich Wokulskich, którzy w okresie kryzysu zbili fortuny. Tu mamy zapiski prawnika, który po wielkim krachu odwiedza giełdę. Próbuje zrozumieć siebie, swoich klientów i zachodzące procesy społeczne przez pryzmat ekonomii.

Bardzo gorąco polecam lekturę. Szczególnie teraz, w tych turbulentnych czasach, gdy ekonomiści nie mogą zgodzić się, czy kryzys 2008 roku już się zakończył i teraz przed nami powrót do prosperity, czy wprost przeciwnie – jeszcze się nie zaczął, a kryzys bankowy był tylko przygrywką do wielkiej światowej recesji.